Jak działa FBI ?

Początek rolnictwa na świecie nastąpił około 10000 lat temu, w Europie później  - 4000 lat temu.
Po wykarczowaniu lasów, powstały nowe siedliska, do których powoli przystosowywały się różne rośliny i zwierzęta (posty: ' Inspiracja ' i ' Jak w stepie ' ) .

Ekosystemy rolnicze w chwili obecnej stanowią 60%  powierzchni naszego kraju  .

Na skutek intensyfikacji rolnictwa, dostosowania do rolnej polityki unijnej, tempo zmian, jakie zachodzą w tych ekosystemach jest niezwykle szybkie - zanika zmienność wszystkich form życia, zmienność genetyczna.

 Ścieżka przyrodnicza - ' Doliną Cisowej " - Pogórze Przemyskie
 ( organizatorem trasy jest Arboretum i Zakład Fizjografii w Bolestraszycach ).

Zubożała murawa kserotermiczna.

 Łąki nie są już użytkowane - tylko raz w roku - w sierpniu - kosi się je w ramach ochrony ptaków, które wtedy już nie gniazdują-

zwłaszcza derkacza - Crex crex.

...." Tam Derkacz wrzasnął z łąki, szukać go daremnie, bo on szybuje w trawie jako szczupak w Niemnie"... - II Księga Pana Tadeusza Adama Mickiewicza

 

Bez koszenia łąki zarosłyby drzewami- zbiorowisko klimaksowe, do którego dąży sukcesja, to las liściasty.

 

W ciągu ostatnich 30 lat, w Europie Zachodniej zniknęło z krajobrazu 300 milionów ptaków.
Samych tylko skowronków od 38 do 40 milionów..

Jednym z oficjalnie stosowanych wskaźników stanu środowiska w krajach członkowskich Unii Europejskiej jest - Farmland Bird Index (FBI) - wskaźnik liczebności pospolitych ptaków krajobrazu rolnego.
Wskazuje na kondycję populacji 22 gatunków ptaków typowych dla siedlisk krajobrazu rolniczego, służy do określania stanu zdrowotności środowiska.
Wszelkie zmiany w populacji ptaków wskazują na to, że coś się w tym środowisku dzieje.
Obecnie w Polsce bada się indeksy liczebności: bociana białego, pustułki, czajki, rycyka, dudka, turkawki, skowronka, dzierlatki, świergotka łąkowego, pliszki żółtej, dymówki, pokląskwy
( Ciconia ciconia, Falco tinnunculus, Vanellus vanellus, Limosa limosa, Upupa epops, Streptopelia turtur, Alauda arvensis, Galerida cristata, Anthus pratensis, Motacilla flava, Hirundo rustica, Saxicola ruberta ),

kląskawki - Saxicola rubicola,

 gąsiorka - Lanius collurio ( na zdjęciach - dzierzba gąsiorek samiec i młody osobnik ),

mazurka, cierniówki, szpaka, makolągwy, kulczyka, potrzeszcza, trznadla i ortolana
(Passer montanus, Sylvia communis, Sturnus vulgaris, Corduelius cannabina, Serinus serinus, Emberiza = Miliaria  calandra, Emberiza citrinella, Emberiza hortulana) .



Intensyfikacja produkcji w tym chów alkierzowy zwierząt, powoduje zaprzestanie wypasania pastwisk, które zamieniają się w jednogatunkowe pustynie.
Pasące się zwierzęta nie zjadają cennych przyrodniczo i najładniejszych roślin, co chroni je przed zarastaniem.

 Czyściec kosmaty - Stachys germanica

kolejna roślina muraw kserotermicznych i ciepłolubnych zbiorowisk okrajkowych, pozostawiona na pastwisku.

Dorodna szałwia okręgowa - Salvia verticilliata

 

W założeniach współczesnego chowu bydła zakłada się, że do osiągnięcia wysokiej wydajności mlecznej niezbędna jest suplementacja paszami treściwymi. Są to różne zboża, które wymagają uszlachetnienia w  komponenty wysokobiałkowe, a także dodatki paszowe: mieszanki witaminowo - mineralne, drożdże paszowe.

Oprócz pasz treściwych krowy karmi się kiszonkami z kukurydzy.

Duży udział pasz treściwych ( do 60 % ) jest olbrzymim zagrożeniem dla zdrowotności zwierząt.

Zarastają pastwiska wspólnotowe.
Nawożenie gnojowicą upraszcza gatunkowy skład pastwisk.
Stosując nawozy zwiększa się gęstość, wysokość i szybkość wzrostu roślinności. Zagraża to między innymi czajce, która zakłada gniazda na ziemi. Istotna jest dla niej wysokość traw - do około 8-10 cm, co umożliwia wysiadującym ptakom obserwację okolicy, a pisklętom swobodne poruszanie.
Na te warunki ma wpływ człowiek.
Zastosowanie pestycydów zmienia skład gatunkowy fauny,

Mieniak tęczowiec - Apatura iris

 

zabija owady i pośrednio same ptaki.

Wilgotne łąki i torfowiska w wyniku osuszania zamieniono na tereny rolnicze.
To wszystko powoduje spadek liczebności tego ptaka w Europie Środkowej, gdzie pojawia się przy okazji przelotów z Europy Wschodniej, w której jeszcze spotykamy

przebogatą różnorodność siedlisk.

Janowiec barwierski  - Genista tinctoria

w sąsiedztwie goździka kartuzka - Dianthus cartusianorum, macierzanki - Thymus.

Szałwia okręgowa z rzepikiem pospolitym -

Agrimonia eupatoria 

Pszeniec gajowy-Melempyrum nemorosum z szelężnikiem - Rhinanthus i przytulią - Galium verum

 

Turkuć podjadek - Gryllotalpa gryllotalpa uznany w naszych ogrodach za szkodnika, spełnia w nim również pożyteczną rolę. Żywi się pędrakami i rolnicami. Sam jest pokarmem dla sówek i dudków.
Są ptaki, których istnienie związane jest tylko z jednym rodzajem mszyc.

 

Postępująca mechanizacja rolnictwa przyczynia się do miażdżenia, rozjeżdżania gniazd ptaków gniazdujących na ziemi, zabijania młodych, które jeszcze nie zdążą się usamodzielnić.

 Podobnie jest z wypalaniem ściernisk, kiedy niszczona jest fauna glebowa - baza pokarmowa ptaków.

Szczególnie na te czynniki narażone są czajka i świergotek łąkowy.

 

Chaber  - Centaura

Mieczyk dachówkowaty - Gladiolus imbricatus

Nie tylko otwarte przestrzenie pól, ale także pola z zadrzewieniami lub zakrzewionymi miedzami, skraje lasów to główne miejsca bytowania ptaków, związanych z wielowiekową działalnością człowieka.
Ptaki zapylają kwiaty, roznoszą nasiona oraz pomagają eliminować gryzonie, owady, nasiona chwastów i inne szkodniki.
W obecnych czasach mogą przetrwać tylko dzięki pomocy człowieka.

W Polsce mamy stan ( z opracowań z 2008 roku ), do którego niektóre regiony Europy Zachodniej można będzie doprowadzić nie wcześniej niż za sto lat, jeżeli konsekwentnie będzie się odtwarzać dawne układy.
Ogólnie w Europie zagrożonych wyginięciem jest 280 gatunków ptaków, z tego blisko 60 % w rolnictwie, dlatego też stale prowadzony jest monitoring- wskaźnik stanu środowiska.
Wprowadza się również zrównoważone rolnictwo, w tym hodowlę starych gatunków, odmian roślin i ras zwierząt, jako próbę powstrzymania degradacji środowiska.

 W celu ograniczenia zatruwania środowiska naturalnego w państwach średnio i wysoko rozwiniętych powstają gospodarstwa ekologiczne.

 Goździk kartuzek - Dianthus cartusianorum 

 Bukwica - czyściec lekarski (Stachys officinalis )

razem z szałwią okręgową ( Salvia verticilliata ).

 

Dziewanna - Vebrascum

Dzwonek brzoskwiniolistny - Campanula persicifolia

Dziko rosnący Dianthus barbatus subsp. barbatus - goździk brodaty.

Goździk skupiony -  Dianthus barbatus subsp. compactus - podgatunek goździka brodatego 

występuje w południowej, środkowej i wschodniej Europie. W Polsce pod częściową ochroną. Wyłącznie w Bieszczadach - zachodnia granica na linii Smerek - Jasło.

 

Czy w  najnowszych trendach naturalistycznych, wprowadzając do ogrodów elementy z natury możemy powstrzymać wymieranie roślin i zwierząt ?

Opracowano między innymi w oparciu o :
Magazyn Przyrodniczy TVP 3 z 1. 12.2016 r.
Magazyn Przyrodniczy TVP 3 z 7. 12.2016 r.
http://www.monitoringptakow.gios.gov.pl/ptaki-krajobrazu-rolnego
https://pl.wikipedia.org/wiki/Turku%C4%87_podjadek
https://pl.wikipedia.org/wiki/Czajka_zwyczajna
https://pl.wikipedia.org/wiki/Go%C5%BAdzik_skupiony

Ścieżką poprzez las.

Meteorolodzy zapowiadają ciepło do + 16 stopni Celsjusza.
Jak na listopad w Polsce to sporo, chociaż bywały rekordowe, jak na nasze warunki temperatury do +25 stopni.
Ciepło daje przyzwolenie na napisanie letniego postu.

Niedawno znajomy stwierdził, że zachwyt nad łąkami oznacza wypalenie zawodowe.
W rzeczywistości bezustannie wciąga nas ogromna różnorodność dostępnych na rynku gatunków i odmian hodowlanych roślin, przez co rzadko mamy możliwość obserwacji miejsc, gdzie człowiek pozwala współistnieć naturze.
Z drugiej strony nie można tęsknić za czymś, czego się nigdy w życiu nie widziało, gdzie przyroda tworzy coś - przez duże C, mając niejednokrotnie do dyspozycji ograniczoną przestrzeń  i niewielką liczbę gatunków roślin.
Czyni to w niepowtarzalnym- mistrzowskim stylu - nie do podrobienia.
Każda miniprzestrzeń zaprojektowana jest w indywidualny sposób - o kopiowaniu nie ma mowy.
Natura nie stosuje kalki i to w niej najbardziej mi się podoba. Nie ulega modom, ma własny niepowtarzalny styl, nie męczy jednostajnością, jest zmienna i zaskakująca- nie można się nią zmęczyć.

Zaniechanie ekstensywnej uprawy roli uczyniło wielkie spustoszenie w świecie roślinnym i zwierzęcym, co się właśnie teraz uwidacznia w naszym kraju, na co w krajach Europy Zachodniej, już dawno zwrócono uwagę.
Powieliliśmy schemat, doprowadzający do upadku środowiska przyrodniczego.
To co jeszcze 20 lat temu było pospolite, dzisiaj należy do rzadkości i staje się cenne.
Podobno przed laty, kiedy w naszym kraju hodowano dużo krów, bez trudu można było znaleźć dziki kminek ( Carum carvi )  - popularną przyprawę.                       

Dziki smakuje, jak kminek ( Carum carvi ), tylko bardziej intensywnie.

Ludzie znali tę roślinę i korzystali z niej,  bo była 'pod ręką ' ( krowy jej nie jadły ) podczas, gdy my  tę umiejętność już dawno zatraciliśmy.
Nie znamy dzikiego kminku- praktycznie już nie spotykamy go w naturze, chociaż pozostaje on nadal powszechnie stosowaną przyprawą.
Podejmowane są próby, zachowania dawnej formy zielarstwa.

To co najbardziej zaskakuje w przyrodzie to ciekawe zestawienia roślin.
O pięknie można pisać na wiele sposobów, ale najprościej jest je po prostu pokazać za pomocą fotografii.

Jarzmianka większa (Astrantia major)

 

Czym więcej może być las, niż tylko skupiskiem drzew ?
 Może być dużą grupą jarzmianek na śródleśnej drodze o tak pospolitym kolorze, że aż niepospolicie pięknym,

 jarzmianką ukoronowaną strangalią plamistą ( Rutpela maculata ).

 Może być leśną drogą, wzdłuż której rosną różne rodzaje storczyków

 Epipactis- kruszczyk 

  i gruszyczka ( Pyrola ).

Gruszyczka okrągłolistna ( Pyrola rotundifolia )

Może być śródleśną polaną ze

stoplamkami Fuchsa ( Dactylorhiza fuchsii ).

i gółkami - Gymnadenia conopsea,

siedliskiem paproci- Blechnum spicant - podrzenia żebrowca, 

czy też przydrożną murawą kserotermiczną z przelotem pospolitym ( Anthyllis vulneraria )
i goryczuszką ( Gentianella ). 

 Niezwykłe, naturalne zestawienia, niespotykane w ogrodach.

są zjawiskowe i tajemnicze. 

Zazwyczaj spotyka się przelota ( Anthyllis ) rosnącego pojedynczo, jako składnik roślinny muraw ciepłolubnych.
Rzadko występuje w tak dużych skupiskach i na tak dużej powierzchni.

W kompozycji z Gentianellą - goryczuszką.

 

Istnieje inny wymiar piękna z udziałem roślin - tak różniący się od ogrodowego- niewymuszony- naturalny.
Współczesne ogrodnictwo dopiero zdaje się o tym sobie przypominać, mając na względzie rozporządzenia unijne.
 Na nasze szczęście Unia wymaga od nas jak najmniejszego udziału chemii w uprawie roślin i stwarzania warunków do osiedlania się w ogrodach pożytecznej fauny i flory, jako ochrony biologicznej.
Dostępne są opracowania polecające naszej uwadze rośliny odporne na choroby i szkodniki, z wykluczeniem tych najbardziej podatnych.
Według mnie jest to najprostsza metoda ochrony. W imię czego mamy popadać w absurd stosowania nadmiernej chemizacji w ogrodach przydomowych ?
Eliminujmy gatunki i odmiany podatne na choroby, wymagające stałej ochrony. To takie łatwe.
Zapewne nie uda się stworzyć rabaty z pszeńcem gajowym (półpasożyt ), ale

 

próbować zawsze można.

 

Rodzime gatunki, spotykane w dużym zagęszczeniu wyglądają bajecznie, w tej formie mogą zostać przeniesione do ogrodów i to dzisiaj chciałam pokazać.